Zespół Interdyscyplinarny działający przy Miejsko- Gminnm Ośrodku Pomocy Społecznej w Warce po raz drugi przystąpił do udziału w ogólnopolskiej Kampanii „Stop przemocy !” organizowanej przez Instytut Nowej Kultury.
W 2025 rok wkroczmy wspólnie, bez przemocy domowej!
Informacja na temat ogólnopolskiej Kampanii „Przeciwdziałanie przemocy domowej – Stop przemocy” organizowanej przez Instytut Nowej Kultury w 2025 i w 2026 r.
Fundacja Instytut Nowej Kultury zaprosiła jednostki samorządu terytorialnego do udziału w bezpłatnej ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej dotyczącej przeciwdziałania przemocy domowej „Stop przemocy”. W ramach kampanii zostaną zorganizowane 4 webinaria eksperckie online poświęcone aktualnym zagadnieniom związanym z przeciwdziałaniem przemocy domowej m.in. przemoc wobec dzieci; standardy ochrony małoletnich; rodzaje przemocy domowej. Adresatami webinariów są specjaliści pracujący w obszarze przeciwdziałania przemocy domowej. W ramach kampanii zostaną przygotowane także materiały graficzne oraz artykuły eksperckie, które uczestnicy kampanii będą mogli publikować w swoich kanałach informacyjnych, aby upowszechniać wiedzę na temat przeciwdziałania przemocy domowej w środowisku lokalnym. Ekspertem kampanii jest dr hab. Magdalena Szafranek, prawniczka i socjolożka z Uniwersytetu Warszawskiego.
Zapraszamy do zapoznania się z I artykułem publikowanym w ramach kampanii.
dr hab. Magdalena Szafranek
Uniwersytet Warszawski
Pierwszy raport grupy ekspertów powołanej przez Zespół ds. analizy zdarzeń, na skutek których małoletni poniósł śmierć lub doznał ciężkiego uszczerbku na zdrowiu – co wynika z niego dla praktyków pomocy społecznej?
Dnia 28 lutego 2025 roku ukazał się pierwszy raport grupy ekspertów powołanej przez Zespół ds. analizy zdarzeń, na skutek których małoletni poniósł śmierć lub doznał ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Podstawą prawną dla wydania raportu jest art. 22m ust. 6 ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich (Dz.U. z 2024 r. poz. 1802). Zgodnie z jego treścią: „Na stronie internetowej urzędu obsługującego Ministra Sprawiedliwości umieszcza się informację o przeprowadzonej analizie określonego zdarzenia, która zawiera zwięzły opis stanu faktycznego analizowanego zdarzenia oraz wnioski końcowe i zalecenia dla właściwych organów lub instytucji, z wyłączeniem danych osobowych małoletniego lub innych osób mających związek ze zdarzeniem, o którym mowa w art. 22d ust. 1, umożliwiających identyfikację tych osób, miejsce zdarzenia lub siedzibę właściwych organów lub instytucji”. W treści raportu zawarto wiele rekomendacji dotyczących działania służb pomocy społecznej zaangażowanych w przeciwdziałanie przemocy domowej i ochronę małoletnich przed krzywdzeniem.
W zakresie działania Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, grupa ekspertów zarekomendowała, m. in. aby zgodnie z art. 121a ustawy o pomocy społecznej umożliwić korzystanie z superwizji pracy socjalnej pracownikom socjalnym oraz asystentom rodziny. W analizowanym w raporcie przypadku, eksperci zarekomendowali utworzenie w ośrodku grupy wsparcia prowadzonej przez psychologa – dla chętnych pracowników socjalnych i asystentów rodziny zajmujących się przemocą domową. Ponadto eksperci zalecili zmniejszenie liczby aktywnych procedur „Niebieskie Karty” i liczby procedur „Niebieskie Karty” w 9-cio miesięcznym monitoringu prowadzonych przez jednego pracownika socjalnego z kilkudziesięciu na kilkanaście na osobę. W treści raportu podkreślono, że nie jest możliwe wykonywanie w sposób prawidłowy i optymalny ustawowych zadań przez pracownika socjalnego w procedurze „Niebieskie Karty” przy takim obciążeniu procedurami. Ponadto eksperci zwrócili uwagę na konieczność usprawnienia przepływu informacji pomiędzy zespołami pracowników socjalnych w ośrodku.
Z kolei w zakresie działania Zespołu Interdyscyplinarnego grupa ekspertów zarekomendowała, m. in., aby w przypadku zmiany miejsca zamieszkania rodziny objętej procedurą „Niebieskie Karty” do innej gminy, przesyłano tam formularz „Niebieska Karta – A” wraz z całą dokumentacją. Ponadto w przypadku wpłynięcia nowej procedury „Niebieskie Karty” eksperci rekomendują przekazywanie przedstawicielowi Zespołu Interdyscyplinarnego z policji formularza „Niebieska Karta – A”, a nie tylko informacji o wpłynięciu karty. Pozwoli to na szybsze podjęcie działań przez funkcjonariusza policji powołanego do grupy diagnostyczno-pomocowej w danej procedurze. Wreszcie, eksperci zalecili sprawdzanie stanu bezpieczeństwa małoletnich wskazanych w procedurze „Niebieskie Karty” jako doznających przemocy domowej przez członków grupy diagnostyczno–pomocowej: pracownika socjalnego i przedstawiciela policji poprzez osobisty kontakt z dzieckiem.
Co wynika z tych rekomendacji? Otóż choć są one sformułowane w odniesieniu do konkretnego przypadku tragicznej śmierci dziecka, która nastąpiła w wyniku stosowania przemocy domowej, to mają one charakter nie tylko jednostkowy, ale też sektorowy i systemowy. Warto wziąć je pod uwagę.
Cały raport dostępny jest tu: www.gov.pl/web/sprawiedliwosc/zespol-ds-analizy-zdarzen-przedstawil-pierwszy-raport-dot-sprawy-kamilka-z-czestochowy
Tekst powstał w ramach bezpłatnej ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej „Przeciwdziałanie przemocy domowej” realizowanej w 2025 r. przez Fundację Instytut Nowej Kultury, www.instytutnowejkultury.pl
TAK dla pomocy NIE dla przemocy domowej
Szanowni Państwo !
Fundacja Pogody Ducha rozpoczęła emisję podcastów pod wspólnym tytułem „TAK dla pomocy NIE dla przemocy domowej”.
Zachęcamy do obejrzenia serii 12 podcastów, zrealizowanych przez Fundację Pogody Ducha w ramach projektu pn. „TAK dla pomocy NIE dla przemocy domowej”, których realizacja została dofinansowana z budżetu Województwa Podkarpackiego – Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Rzeszowie.
- Przemoc domowa – fakty i mity – Eksperci rozwiewają wątpliwości, obalają mity i wyjaśniają, czym jest przemoc, jakie ma formy i przejawy.
- Rodzaje przemocy domowej – Omawiane są różne formy przemocy, m.in. emocjonalna, manipulacja i przemoc ekonomiczna.
- Przemoc wobec dzieci – Psychiatra i psycholog analizują skutki fizycznej i psychicznej agresji wobec dzieci oraz zaniedbania emocjonalnego.
- Przemoc – formy i fazy – Omówienie cyklu przemocy w rodzinie i metod obrony przed nią.
- Pokrzywdzeni przez przemoc domową – Skutki przemocy i porady, jak pomóc ofiarom.
- Uzależnienia a przemoc w rodzinie – Wpływ uzależnień na rodzinę, współuzależnienie i jego rola w procesie leczenia.
- Niebieska karta – Wyjaśnienie procedury Niebieskiej Karty i jej skutków w walce z przemocą.
- Przeciwdziałanie przemocy przez otoczenie – Podkreślenie roli świadków przemocy i potrzeby reakcji.
- Prawne, psychologiczne i medyczne aspekty ochrony przed przemocą – Omówienie roli ratowników medycznych, psychologów i prawników w ochronie ofiar.
- Pomoc instytucji społecznych, wspólnot i Kościoła – Rola ośrodków pomocy, kościoła i innych instytucji w wspieraniu ofiar przemocy.
- Lokalne sposoby i miejsca udzielania pomocy – Instytucje lokalne i organizacje pozarządowe oferujące pomoc ofiarom przemocy.
- Podsumowanie serii – Refleksje na temat przemocowych doświadczeń oraz zachęta do reagowania i pomagania.
Nie bądź obojętny na przejawy przemocy wokół Ciebie. Reaguj!
Zespół Interdyscyplinarny działający przy Miejsko- Gminnm Ośrodku Pomocy Społecznej w Warce przystąpił do udziału w ogólnopolskiej Kampanii „Przeciwdziałanie przemocy domowej – Stop przemocy” organizowanej przez Instytut Nowej Kultury.
Zapraszamy do zapoznania się z IV artykułem publikowanym w ramach kampanii.
„Cykle przemocy”
dr hab. Magdalena Szafranek
Uniwersytet Warszawski
Cykle przemocy
Zachowanie osób doznających przemocy i zjawisko przemocy są wielopłaszczyznowymi i złożonymi zagadnieniami. W literaturze opisuje się kilka koncepcji psychologicznych wyjaśniających mechanizmy przemocy oraz powody specyficznego zachowania osób jej doświadczających[1]. Badania wykazują, że związki, w których kobiety doświadczają przemocy przechodzą przez trzy fazy powtarzającego się cyklu: fazę narastania napięcia, fazę ostrej przemocy i fazę miodowego miesiąca. W fazie narastania napięcia narasta napięcie w relacji osoba stosująca przemoc – osoba doznająca przemocy. Sprawca jest poirytowany, nerwowy. Ofiara stara się go uspokajać. Koncentruje się na usuwaniu przyczyn irytacji i zapobiegniu jej narastaniu. Za wszelką cenę pragnie uniknąć nadchodzącej awantury. Wysiłki te prędzej czy później są skazane na porażkę. Osoba doświadczająca przemocy nie może nic zrobić, by uniknąć kolejnej fazy. W fazie ostrej przemocy osoba stosująca przemoc staje się gwałtowna, agresywna, wyładowuje złość. Każde zachowanie osoby doznającej przemocy stanowi pretekst do wywołania awantury, użycia przemocy fizycznej lub innych jej form. Zdrowie, a nawet życie osoby pokrzywdzonej jest wtedy często zagrożone. To faza, kiedy często dochodzi do pobicia, zranienia, napaści. To też czas, kiedy najczęściej osoba pokrzywdzona decyduje się na szukanie pomocy lub/i różne służby mają do niej dostęp (np. pogotowie, lekarz pierwszego kontaktu, policja).
W fazie miodowego miesiąca osoba stosująca przemoc okazuje czułość, miłość, wyraża skruchę i przeprasza za swoje zachowanie. Dzieje się tak przede wszystkim, gdy osoba pokrzywdzona ujawni prawdę na zewnątrz. Sprawca jest miły i zachowuje się bardzo dobrze, obiecuje poprawę, tłumaczy się, prosi o wybaczenie. Wykazuje troskę i zapewnia osobę doznająca przemocy o swojej miłości. To faza, gdy sprawca wręcza prezenty, adoruje. Osoba stosująca przemoc i osoba pokrzywdzona zachowują się jak świeżo zakochana para. Osoba pokrzywdzona zaczyna wierzyć w to, że partner się zmienił i że przemoc była jedynie incydentem. Czuje się kochana, adorowana, spełniona, ważna. Spełniają się jej marzenia o cudownej miłości, odczuwa bliskość i zespolenie z partnerem. Faza miodowego miesiąca zatrzymuje ofiarę w cyklu przemocy, bo łatwo wtedy zapomnieć o koszmarze pozostałych dwóch faz. Faza miodowego miesiąca zawsze mija i znowu rozpoczyna się faza narastania napięcia. Faza miodowego miesiąca niesie zagrożenie, ponieważ przemoc w następnym cyklu bywa zazwyczaj gwałtowniejsza.
Osoby doświadczające przemocy, zwłaszcza w sposób regularny podlegają wiktymizacji[2]. Zjawisko to składa się z trzech poziomów. Na pierwszym z nich dochodzi do zburzenia utrwalonych przekonań na temat siebie i świata. Wyróżnić tu można następujące cechy charakterystyczne: skrócenie perspektywy czasowej, utrata poczucia bezpieczeństwa, czucie się jak małe dziecko, pragnienie wycofania się i izolacji od ludzi, przeżywanie bezsilnego gniewu, złości, lęku. Proces ten dotyczy naszych przekonań na własny temat i otaczającego świata, które gromadzimy w toku życia. Doświadczenie przemocy zakłóca ten proces. Doświadczenie przemocy zmienia przekonania w systemie poznawczym. Na drugim poziomie dochodzi do tzw. wtórnego zranienia. Najczęściej jest ono wynikiem niewłaściwych reakcji otoczenia. Może to być np. zaprzeczenie, pomniejszenie, brak wiary, obwinianie osoby pokrzywdzonej, piętnowanie, brak lub odmowa pomocy, okrucieństwo. Poziom ten charakteryzuje się: kwestionowaniem prawdziwości opowieści pokrzywdzonej, obwinianie, zaprzeczanie i pomniejszanie doświadczeń osoby pokrzywdzonej przez inne osoby, odmawianie pomocy pokrzywdzonej, sugerowanie chęci zysku, uzyskanie korzyści. Na trzecim poziomie następuje przyjmowanie tożsamości osoby doznającej przemocy. Charakterystyczne dla tego poziomu jest: myślenie o sobie jak o osobie skazanej na bycie ofiarą, nietolerancja na własne błędy (samo piętnowanie się), zaprzeczanie trudnościom osobistym, poniżanie się i tworzenie z tego własnej filozofii życia, myślenie w kategoriach „wszystko albo nic”, negowanie podstawowych praw osobistych.
dr hab. Magdalena Szafranek, Uniwersytet Warszawski
Tekst powstał w ramach bezpłatnej ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej „Przeciwdziałanie przemocy domowej” realizowanej w 2024 r. przez Fundację Instytut Nowej Kultury, www.instytutnowejkultury.pl
[1] S. Spurek S. Izolacja sprawcy od ofiary. Instrumenty przeciw przemocy w rodzinie, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2013
[2] J. Mellibruda: Przeciwdziałanie przemocy domowej, Instytut Psychologii Zdrowia PTP, Warszawa 2009
Zespół Interdyscyplinarny działający przy Miejsko- Gminnm Ośrodku Pomocy Społecznej w Warce przystąpił do udziału w ogólnopolskiej Kampanii „Przeciwdziałanie przemocy domowej – Stop przemocy” organizowanej przez Instytut Nowej Kultury.
Zapraszamy do zapoznania się z III artykułem publikowanym w ramach kampanii.
„Jak reagować na przemoc wobec dzieci?”
dr hab. Magdalena Szafranek
Uniwersytet Warszawski
Jak reagować na przemoc wobec dzieci?
Jak wskazują wyniki badania „Diagnoza przemocy wobec dzieci w Polsce 2023” przeprowadzonego przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę, większość dzieci i nastolatków (79%) doświadczyła w swoim życiu choć raz przemocy lub zaniedbania. Najczęstszymi formami przemocy zgłaszanymi przez dzieci i młodzież były w świetle tych badań: przemoc ze strony rówieśników (66%), przemoc ze strony bliskiego dorosłego (32%) oraz wykorzystanie seksualnie bez kontaktu fizycznego (26%). Ponadto 23% dzieci i nastolatków było zaniedbywanych emocjonalnie, 20% – doświadczało parentyfikacji, a 14% było świadkami przemocy w domu. Wykorzystywania seksualnego z kontaktem fizycznym doświadczyło 8% respondentów, tyle samo (8%) było zaniedbywanych fizycznie[1]. Osobą, na której wsparcie mogły liczyć dzieci i nastolatki, była matka (65%), rówieśnicy spoza rodziny (64%), ojciec (45%), rodzeństwo lub inne dziecko z rodziny (38%), inny dorosły z rodziny (26%), psycholog lub pedagog (13%) oraz nauczyciel lub nauczycielka (11%). Niemniej jednak aż 8% dzieci i nastolatków przyznało, że nie miało ani jednej osoby, do której mogło się zwrócić w trudnej sytuacji[2]. Dane te ilustrują zarówno skalę jak i wagę problemu.
Krzywdzenie dzieci jest zjawiskiem drastycznym, ale też trudnym do uchwycenia i diagnozy. Niezależnie od tego, czy przemoc występuje w domu danego dziecka i doświadcza jej ono od swoich najbliższych, którzy normalnie powinni otoczyć je ochroną i poczuciem bezpieczeństwa, czy też w środowisku rówieśniczym, nauczyciele i rodzice powinni być uważni na potencjalne symptomy występowania przemocy. Sam pokrzywdzony lub pokrzywdzona zazwyczaj nie jest w stanie się jej przeciwstawić i na tym właśnie polega najokrutniejsze oblicze przemocy. By przełamać zaklęty krąg, zwykle potrzebna jest ingerencja z zewnątrz[3]. Oznaki tego, że ktoś jest ofiarą przemocy, bywają różne. Sygnały alarmowe, które powinny zwrócić uwagę, to wszelkie obrażenia ciała (siniaki, krwiaki, otarcia) dziecka, częste skargi na bóle brzucha, problemy z koncentracją i ze snem. Sygnałem może być także autoagresja. Wreszcie, niepokojące są też zachowania nieadekwatne do wieku czy też częste hospitalizacje dziecka. Istnieją też niespecyficzne, ale alarmujące symptomy, które mogą świadczyć o wykorzystywaniu seksualnym: urazy w miejscach intymnych czy objawy mogące wskazywać na choroby przenoszone drogą płciową. Niepokój powinno wzbudzić też zachowanie dziecka: nadmierne rozbudzenie seksualne, uporczywe naśladowanie zachowań seksualnych, częste poruszanie tematyki seksualnej czy kompulsywna masturbacja[4].
dr hab. Magdalena Szafranek, Uniwersytet Warszawski
Tekst powstał w ramach bezpłatnej ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej „Przeciwdziałanie przemocy domowej” realizowanej w 2024 r. przez Fundację Instytut Nowej Kultury, www.instytutnowejkultury.pl
[1] K. Makaruk, K. Drabarek, A. Popyk, Sz. Wójcik: Diagnoza przemocy wobec dzieci w Polsce 2023, Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, Warszawa 2023, s. 6.
[2] Ibidem, s. 7.
[3] M. Karbarczyk: Jak reagować widząc przemoc wobec dziecka? 5 schematów działania, https://zdrowie.radiozet.pl/ciaza-i-dziecko/zdrowie-dziecka/przemoc-wobec-dziecka-jak-reagowac (data wejścia: 07.03.2024)
[4] K. Seidel: Przemoc wobec dzieci – jak pomóc?, web.swps.pl/strefa-psyche/blog/relacje/20853-przemoc-wobec-dzieci-jak-pomoc?dt=1709795164933 (data wejścia: 07.03.2024)
„Nigdy byś się nie spodziewał”
Zespół Interdyscyplinarny działający przy Miejsko- Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Warce przystąpił do udziału w kampanii społecznej Państwowej Komisji do spraw przeciwdziałania wykorzystywaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15 „Nigdy byś się nie spodziewał”.
Celem kampanii jest poszerzenie wiedzy oraz pogłębienie świadomości na temat zjawiska wykorzystania seksualnego dzieci w Polsce.
Nigdy byś się nie spodziewał, że:
⇒ 40% przestępstw seksualnych wobec dzieci stanowią te popełniane przez osoby znane pokrzywdzonemu, w tym z najbliższej rodziny lub otoczenia.
⇒ 11% mężczyzn w USA, 7% w Wielkiej Brytanii i 7,5% w Australii na pewnym etapie życia zaangażowało się w zachowania online, które można sklasyfikować jako przestępstwa związane z wykorzystywaniem seksualnym dzieci w Internecie.
⇒ 51,8% przypadków wykorzystywania seksualnego małoletnich w instytucjach kościelnych dotyczy dzieci poniżej 15 roku życia.
⇒ 28% przypadków wykorzystania seksualnego przez duchownych dotyczy ministrantów.
⇒ co najmniej 26% dzieci doświadczyło wykorzystania seksualnego bez kontaktu fizycznego, a 8% z kontaktem fizycznym.
⇒ 3,5% dzieci na całym świecie doświadczyło przemocy seksualnej.
⇒ 32,7% nastolatków otrzymało przez Internet bez swojej zgody czyjeś nagie lub półnagie zdjęcie.
Więcej informacji:
Link do zawierającej materiały edukacyjne i profilaktyczne :
Zespół Interdyscyplinarny działający przy Miejsko- Gminnm Ośrodku Pomocy Społecznej w Warce przystąpił do udziału w ogólnopolskiej Kampanii „Przeciwdziałanie przemocy domowej – Stop przemocy” organizowanej przez Instytut Nowej Kultury.
Informacja prasowa na temat ogólnopolskiej Kampanii „Przeciwdziałanie przemocy domowej – Stop przemocy” organizowanej przez Instytut Nowej Kultury.
Fundacja Instytut Nowej Kultury na początku 2024 r. zaprosiła jednostki samorządu terytorialnego do udziału w bezpłatnej ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej dotyczącej przeciwdziałania przemocy domowej „Stop przemocy”. W ramach kampanii zostaną zorganizowane 4 webinaria eksperckie online poświęcone aktualnym zagadnieniom związanym z przeciwdziałaniem przemocy domowej m.in. przemoc wobec dzieci; standardy ochrony małoletnich; rodzaje przemocy domowej. Adresatami webinariów są specjaliści pracujący w obszarze przeciwdziałania przemocy domowej. W ramach kampanii zostaną przygotowane także materiały graficzne oraz artykuły eksperckie, które uczestnicy kampanii będą mogli publikować w swoich kanałach informacyjnych, aby upowszechniać wiedzę na temat przeciwdziałania przemocy domowej w środowisku lokalnym. Ekspertem kampanii jest dr hab. Magdalena Szafranek, prawniczka i socjolożka z Uniwersytetu Warszawskiego.
Zapraszamy do zapoznania się z I artykułem publikowanym w ramach kampanii.
„Przemoc domowa – zagadnienia definicyjne.”
dr hab. Magdalena Szafranek
Uniwersytet Warszawski
Przemoc domowa – zagadnienia definicyjne
Zgodnie z ustawą z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy domowej , której znowelizowane przepisy weszły w życie w czerwcu 2023 roku , przez przemoc domową definiuje się jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej, w szczególności narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, mienia, naruszające jej godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u tej osoby cierpienia, krzywdy moralne oraz mające na celu uzyskanie kontroli w zakresie nabywania i korzystania z posiadanych przez tę osobę zasobów ekonomicznych.
W dostępnych opracowaniach najczęściej wyróżnia się przemoc fizyczną, psychiczną, seksualną, ekonomiczną i zaniedbanie. Przemoc fizyczna polega na naruszeniu nietykalności fizycznej. Jest ona intencjonalnym zachowaniem powodującym uszkodzenie ciała lub niosącym takie ryzyko. Polega m. in. na popychaniu, szarpaniu, szturchaniu, klepaniu, ciągnięciu za uszy, szczypaniu, kopaniu, biciu ręka i pięścią, uderzaniu w twarz, przypalaniu papierosem, duszeniu, krępowaniu ruchów. Z kolei przemoc psychiczna to najczęstsza forma przemocy, która jednocześnie jest najtrudniejsza do udowodnienia. Zawiera ona przymus i groźby, np. obrażanie, wyzywanie, ocenianie, krytykowanie, straszenie, szantażowanie, nieliczenie się z uczuciami, krzyczenie, oskarżanie, obwinianie, krzywdzenie zwierząt, czytanie osobistej korespondencji, ujawnianie tajemnic, lekceważenie, wyśmiewanie. Przemoc ta prowadzi do zniszczenia poczucia mocy sprawczej ofiary, jej poczucia własnej wartości i godności . Przemoc seksualna stanowi kategorię zachowań dotyczących sfery seksualnej i obejmuje gwałt, molestowanie seksualne, stręczycielstwo i prostytucję. Działania te są kwalifikowane jako przestępstwa . Trzeba jednak pamiętać, że molestowanie seksualne może przybiera formę werbalną, pozawerbalną i zachowania fizycznego o seksualnym charakterze. Zachowanie werbalne przybiera postać żartów, pytań czy uwag formułowanych przez sprawcę. Zachowanie fizyczne odnosi się do jakichkolwiek zachowań sprawcy, które skutkują kontaktem fizycznym i mają podtekst seksualny. Przemoc seksualna może przybierać formę wymuszania stosunków seksualnych lub zmuszania do niechcianych zachowań seksualnych. Przemoc ekonomiczna to zachowanie mające na celu kontrolę zdolności drugiej osoby do nabywania, utrzymywania i korzystania z zasobów ekonomicznych w celu podporządkowania sobie tej osoby. Może zatem ona polegać na zabieraniu lub wydzielaniu pieniędzy, zakazywaniu lub utrudnianiu podjęcia pracy zarobkowej, kontrolowaniu wszystkich wydatków, kontrolowaniu konta bankowego, zaciąganiu bez porozumienia kredytów, pożyczek, niszczeniu rzeczy osobistych lub stanowiących wspólną własność lub sprzedawania ich bez porozumienia, a także pozostawiania bez opieki osoby, która z powodu choroby, wieku, bądź niepełnosprawności nie może samodzielnie zaspokoić niezbędnych potrzeb. Wreszcie zaniedbanie, to niezaspokajanie podstawowych potrzeb biologicznych i psychicznych osoby zależnej od opiekuna dziecka, osoby starszej, osoby chorującej.
Tekst powstał w ramach bezpłatnej ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej „Przeciwdziałanie przemocy domowej” realizowanej w 2024 r. przez Fundację Instytut Nowej Kultury, www.instytutnowejkultury.pl
Zespół Interdyscyplinarny działający przy Miejsko- Gminnm Ośrodku Pomocy Społecznej w Warce przystąpił do udziału w ogólnopolskiej Kampanii „Przeciwdziałanie przemocy domowej – Stop przemocy” organizowanej przez Instytut Nowej Kultury.
Zapraszamy do zapoznania się z II artykułem publikowanym w ramach kampanii.
„Zaniedbanie jako forma przemocy”
dr hab. Magdalena Szafranek
Uniwersytet Warszawski
Zaniedbanie jako forma przemocy
Zaniedbanie nazywane jest ukrytą formą przemocy. Polega ono na niezaspokojeniu podstawowych potrzeb biologicznych i psychicznych. Jest to często spotykana forma przemocy, która dotyka osób słabszych – zależnych od innych, a więc dzieci, osób starszych i osób z niepełnosprawnościami. Jeśli zaniedbanie dotyczy dzieci, wówczas ma bardzo poważne konsekwencje dla ich dalszego rozwoju. Ta forma przemocy może dotyczyć różnych sfer, takich jak nieprawidłowe żywienie (niedożywienie lub przekarmianie może prowadzić do problemów zdrowotnych), brak dbałości o higienę osobistą (pozostawienie dziecka, osoby starszej czy z niepełnosprawnościami brudnej, ubranej niestosowanie do warunków atmosferycznych), brak dbałości o higienę otoczenia, izolację społeczną (pozbawienie takiej osoby kontaktu z innymi ludźmi), pozostawienie długi czas bez opieki lub nadzoru, zaniedbanie stanu zdrowia (brak wizyt kontrolnych u lekarza, niepodawanie leków), brak kontroli w zakresie realizacji obowiązku szkolnego. Zaniedbanie może być spowodowane brakiem wiedzy o tym jak troszczyć się o dziecko, osobę starszą czy niepełnosprawną, może też wynikać z braku środków na utrzymanie niezaradności czy braku doświadczenia.
Szczególną uwagę warto tu zwrócić na sytuację zaniedbania dzieci. Jak wskazują wyniki badania „Diagnoza przemocy wobec dzieci w Polsce 2023” przeprowadzonego przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę. Zaniedbania fizycznego do 12 roku życia doświadczyło 8% dzieci o młodzieży. Braku czystych ubrań doświadczyło 3% respondentów, natomiast brak opieki podczas choroby dotyczył 6% osób badanych. Z kolei a zaniedbania emocjonalnego doświadczyło aż 24% badanych. Analizując szczegółowe przejawy zaniedbania emocjonalnego, wykazano, że braku bliskości fizycznej w okresie dzieciństwa doświadczyło aż 20% badanych nastolatków. A nieokazywania uwagi – 11% respondentów . Za zaniedbanie w stosunku do dziecka odpowiadają głównie rodzice, ale także nauczyciele, lekarze, opiekunowie. Literatura dotycząca problematyki przemocy wobec dzieci wskazuje, że różne formy ich krzywdzenia często współwystępują, m.in. ze względu na wspólne czynniki ryzyka w rodzinie i środowisku. Doświadczenie zaniedbania w dzieciństwie ma wyjątkowy wpływ na rozwój zdolności poznawczych dziecka, np. językowych czy funkcji wykonawczych. Deficyty związane z funkcjami poznawczymi, do których dochodzi w wyniku zaniedbania, mogą utrzymywać się aż do późnego dorosłego życia. Zaniedbanie przez opiekuna wpływa także na obniżoną samoocenę nastolatków oraz ich trudności w relacjach interpersonalnych. Ponadto nastolatki, które doświadczają zaniedbania emocjonalnego, częściej są ofiarami przemocy rówieśniczej w szkole. Kumulacyjna teoria ryzyka (cumulative risk theory) sugeruje, że każdy przypadek krzywdzenia w dzieciństwie w połączeniu z zaniedbaniem będzie pociągał za sobą bardziej nasilone negatywne konsekwencje niż doświadczenie wyłącznie zaniedbania .
dr hab. Magdalena Szafranek, Uniwersytet Warszawski
Tekst powstał w ramach bezpłatnej ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej „Przeciwdziałanie przemocy domowej” realizowanej w 2024 r. przez Fundację Instytut Nowej Kultury, www.instytutnowejkultury.pl